Ευθύνη διαχειριστών ΕΠΕ προς αποζημίωση

Ευθύνη διαχειριστών ΕΠΕ προς αποζημίωση

Σε μια εταιρεία περιoρισμένης ευθύνης η διαχειριστική και εκπροσωπευτική εξουσία ασκείται από τους διαχειριστές, οι όποιοι αποτελούν, μετά τη γενική συνέλευση, το έτερο υποχρεωτικό όργανο του συγκεκριμένου εταιρικού τύπου. Οι διαχειριστές, που ευνόητα μπορεί να μην είναι εταίροι αλλά διορισθέντα, είτε με το καταστατικό είτε με απόφαση της γενικής συνέλευσης, τρίτα πρόσωπα, εκπροσωπούν την εταιρεία και ενεργούν στο όνομά της κάθε πράξη που καλύπτεται από τον σκοπό της.

Εντούτοις, οι ενέργειες διαχείρισης, συνιστάμενες είτε σε πράξεις είτε σε παραλείψεις, ενδέχεται να εκφύγουν των συμφερόντων του νομικού προσώπου και περαιτέρω να προκαλέσουν ζημία τόσο στην εταιρεία όσο και στα μέλη της αλλά και στους εταιρικούς δανειστές.

Οι περιπτώσεις αυτές διέπονται νομοθετικά από τη διάταξη του άρθρου 26 παρ. 1 του νόμου 3190/1955 «περί εταιρειών περιωρισμένης ευθύνης», σύμφωνα με την οποίαν οι διαχειριστές ευθύνονται σε αποζημίωση (και εφόσον ενήργησαν από κοινού εις ολόκληρον) έναντι της εταιρείας, αλλά και έναντι εκάστου των εταίρων και των τρίτων που συναλλάχτηκαν με την εταιρεία, για παραβάσεις του προκείμενου νόμου και του καταστατικού ή για πταίσμα που τελεί σε συνάφεια με την άσκηση της διαχείρισής τους.

Ειδικότερα, προκειμένου να θεμελιωθεί ευθύνη με βάση την ανωτέρω διάταξη, θα πρέπει να συντρέχει σωρευτικά ένα πλέγμα προϋποθέσεων, που άρχονται από το ότι ο δράστης της επίμαχης ενέργειας θα πρέπει να ασκεί διαχειριστικά καθήκοντα στην Ε.Π.Ε., περιλαμβανομένης και της περίπτωσης κατά την οποίαν ασκεί χρέη διαχειριστή «εν τοις πράγμασι». Επιπλέον, απαιτείται με την εν λόγω ενέργεια του διαχειριστή να συντελείται παράβαση των υποχρεώσεών του έναντι της εταιρείας και μάλιστα οι διαχειριστικές υποχρεώσεις να παραβιάσθηκαν υπαίτια, αρκούσης οποιαδήποτε μορφής αμέλειας. Τέλος, η εταιρεία θα πρέπει να έχει υποστεί ζημία, η οποία να τελεί σε αιτιώδη συνάφεια με την υπαίτια παράβαση των διαχειριστικών καθηκόντων.

Εντούτοις, κατά την παράγραφο 2 του ιδίου ως άνω άρθρου, η αξίωση των κατ’ ιδίαν εταίρων και των τρίτων δύναται να ασκηθεί εφόσον η συνέλευση των εταίρων απέρριψε πρόταση περί εγέρσεως αγωγής εκ μέρους της εταιρείας, ή εφόσον δεν ελήφθη απόφαση της συνελεύσεως εντός ευλόγου χρόνου.

Οι ανωτέρω διατάξεις, στο μέτρο που αναφέρονται στους εταίρους και στους τρίτους, ρυθμίζουν την περίπτωση κατά την οποίαν τα πρόσωπα αυτά ζημιώνονται εμμέσως από πράξεις ή παραλείψεις των διαχειριστών, δηλαδή όταν οι εταίροι και οι τρίτοι βλάπτονται αντανακλαστικώς από τη βλάβη που πλήττει άμεσα το νομικό πρόσωπο της εταιρείας και οφείλεται σε πράξεις ή παραλείψεις των διαχειριστών. Κατά συνέπεια, η διάταξη αυτή δεν καταλαμβάνει ρυθμιστικά και την περίπτωση κατά την οποίαν οι εταίροι και οι τρίτοι υφίστανται άμεση ή προσωπική ζημία από τις πράξεις ή παραλείψεις των διαχειριστών.

Το τελευταίο μπορεί να συμβεί, όταν οι πράξεις διαχείρισης προσβάλλουν ιδιαίτερα δικαιώματα των εταίρων, όπως όταν επέρχεται απώλεια εγκριθέντος μερίσματος τους, ή όταν προσβάλλονται δικαιώματα ή συμφέροντα των εταιρικών δανειστών, όπως συμβαίνει στην περίπτωση της έκδοσης ακάλυπτης επιταγής, οπότε η αποκατάσταση της άμεσης αυτής ζημίας χωρεί κατά το κοινό δίκαιο, και ειδικότερα με βάση τα άρθρα 914 επόμενα του Αστικού Κώδικα περί αδικοπραξίας, δίχως να απαιτείται η πλήρωση των προϋποθέσεων του άρθρου 26 παρ. 2 του νόμου 3190/1955.

Η επισήμανση αυτή άγει και στη διάκριση μεταξύ αφενός της εταιρικής αγωγής, η οποία αποβλέπει στην αποκατάσταση της άμεσης ζημίας της εταιρείας και αφετέρου της ατομικής αγωγής των εταίρων ή των τρίτων, δια της οποίας οι τελευταίοι επιδιώκουν την αποκατάσταση της άμεσης ή προσωπικής ζημίας που υπέστησαν από τις διαχειριστικές πράξεις. Συνεπώς, και με δεδομένο, ότι η ρύθμιση του άρθρου 26 του νόμου 3190/1955 αναφέρεται σε αποκατάσταση ζημίας της εταιρείας δια της άσκησης της εταιρικής αγωγής, φορέας της αξίωσης αυτής είναι προεχόντως το ίδιο το νομικό πρόσωπο της εταιρείας.

Εντούτοις ο νόμος απονέμει επιπροσθέτως, και υπό προϋποθέσεις, τέτοιου είδους νομιμοποιητική εξουσία και στους κατ’ ιδίαν εταίρους αλλά και στον προσβληθέντα τρίτο, ώστε τα παραπάνω πρόσωπα νομιμοποιούνται κατ’ εξαίρεση να αξιώσουν δια αγωγής, και δη πλαγιαστικής, την αποκατάσταση της άμεσης ζημίας της εταιρείας.

Ωστόσο, η εταιρική αγωγή, ακόμα και όταν ασκείται από εταίρο ή από τρίτο, πρέπει να κατατείνει αποκλειστικά στην αποκατάσταση της ζημίας που προκαλείται στην ίδια την εταιρεία και να ζητείται η καταψήφιση του εναγομένου διαχειριστή να καταβάλει σε αυτήν και μόνο. Ως εκ τούτου, με την εταιρική αγωγή δεν μπορεί να προβληθεί σωρευτικώς και ατομικό αίτημα του ενάγοντος εταίρου ή του τρίτου κατά του διαχειριστή της εταιρείας για ζημία που υπέστη αντανακλαστικώς από τις πράξεις του τελευταίου και, αν συμβεί κάτι τέτοιο, η αγωγή απορρίπτεται ως προς το επιμέρους αυτό αίτημα ως απαράδεκτη λόγω έλλειψης ενεργητικής νομιμοποίησης.